Covid-19
6-2-2025
Van Lienden en partners moeten 20 miljoen terugbetalen, maar niet aan de Staat.
Sywert van Lienden en zijn twee zakenpartners moeten van de rechter ruim 20 miljoen euro winst van hun mondkapjesdeal terugbetalen. Dat geld gaat niet naar de Staat, maar naar de Stichting Hulptroepen Alliantie (SHA), die het trio zelf heeft opgericht.
De drie spelen geen rol meer bij de stichting. Door de uitspraak van de rechtbank Amsterdam zijn ze dat geld dus kwijt. De miljoenen gaan ook de neus van de Staat voorbij. De stichting heeft eerder verklaard de opbrengst te willen schenken aan goede doelen. Volgens de rechter hebben de drie ondernemers onrechtmatig gehandeld. "Zij hebben hun persoonlijk belang om geld te verdienen aan de mondkapjesovereenkomsten zwaarder laten wegen dan het belang van SHA en ten koste van deze vrijwilligersorganisatie een miljoenenwinst opgestreken." Ieder van hen kan een "ernstig verwijt" worden gemaakt, valt te lezen in het vonnis.
De precieze hoogte van de schadevergoeding aan de stichting wordt later bepaald. Maar de rechtbank Amsterdam vindt dat Van Lienden en zijn partners nu alvast ruim 20,7 miljoen euro moeten overmaken aan de stichting. Tv-persoonlijkheid Van Lienden en zijn zakenpartners Camille van Gestel en Bernd Damme verkochten in het voorjaar van 2020 voor 100 miljoen euro 40 miljoen mondkapjes aan het ministerie van Volksgezondheid. Van Lienden zei bij diverse mediaoptredens de kapjes zonder winst te leveren. Hiervoor hadden ze een stichting zonder winstoogmerk opgericht. Maar later bleek uit onderzoek van de Volkskrant en Follow the Money dat het trio via het gebruik van een commerciële bv wel degelijk forse winst had gemaakt.
Winst leidde tot storm van kritiek
Het nieuws leidde tot een storm van kritiek. Ook is beslag gelegd op hun bezittingen en hebben ze enkele dagen in de cel gezeten. Het Openbaar Ministerie (OM) is inmiddels een strafzaak tegen het ondernemerstrio begonnen. De Staat en het nieuwe bestuur van de stichting besloten eveneens naar de rechter te stappen. Beide partijen zeiden recht te hebben op de winst van het trio. In deze zaak heeft de rechtbank woensdag uitspraak gedaan en dus bepaald dat de stichting recht heeft op 20,7 miljoen euro schadevergoeding van de drie. Dat bedrag is kleiner dan de volledige winst van 29 miljoen euro die Van Lienden en zakenpartners hebben gemaakt. Wat er met de overige ruim 8 miljoen euro gebeurt, is nog niet duidelijk. Zo kan de exacte schadevergoeding hoger uitvallen. Dat wordt in een aparte procedure bepaald.
De vrijwilligers die werk hebben verricht voor de stichting zijn blij met de uitspraak van de rechter. Hun advocaat Marcel Evers noemt het gerechtigheid. "Het vonnis van de rechtbank is voor de oud-medewerkers, die al sinds de zomer van 2021 strijden voor gerechtigheid, een belangrijke mijlpaal."
Geen geld voor de Staat
De Staat krijgt van de rechter geen geld toegewezen. Hierbij speelt mee dat de drie ondernemers de deal hebben gesloten met distributeur Mediq en niet met het ministerie. Ook weegt mee dat betrokken ambtenaren en politici hebben verklaard op de hoogte te zijn van het feit dat ze met de commerciële bv van doen hadden en niet met de stichting. Dat Van Lienden en zijn zakenpartners winst zouden maken, was voor hen niet belangrijk.
Met de uitspraak van vandaag is de affaire niet afgehandeld. De drie kunnen in hoger beroep gaan tegen de uitspraak en overwegen dat ook te doen. Ze spreken van een teleurstellend vonnis en hebben drie maanden de tijd om een besluit te nemen.
Van Lienden zet vraagtekens bij schadevergoeding
"Hoewel een hoger beroep voor de hand ligt, nemen we eerst de tijd om het vonnis grondig te bestuderen voordat we hierover een besluit nemen", schrijft Van Lienden op X. Hij stelt dat de rechtbank duidelijk is over de eis van het ministerie: "Er is geen sprake geweest van dwaling of bedrog." Wel plaatst hij na "een eerste blik" vraagtekens bij wat de rechter heeft besloten over de schadevergoeding aan de stichting. Volgens Van Lienden zijn onder meer "belangrijke momenten rond mijn specifieke rol" binnen de stichting buiten beschouwing gelaten.
Steef Bartman, de advocaat van Damme, zegt tegen nieuwsdienst ANP ook dat het vonnis aanknopingspunten biedt om aan het gerechtshof voor te leggen, vooral als het gaat om de schadeberekening van de rechter. "De rechtbank zegt dat de hele winst gelijkstaat aan de schade van de stichting. Daar zijn we het niet mee eens."
"Een lichtpuntje is dat de rechtbank vaststelt dat er geen sprake is geweest van bedrog of onrechtmatig handelen naar de Staat", vervolgt Bartman. "Dat is van groot belang, omdat deze vraag speelt in het strafrecht. Als de civiele rechter vaststelt dat er geen sprake is van bedrog en oplichting, lijkt het me lastig voor het Openbaar Ministerie om dit wel in de strafrechtprocedure aan te tonen."
Staat beslist later over hoger beroep
Ook de Staat kan in hoger beroep gaan. Een woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid meldt desgevraagd dat hierover later een besluit valt. Naast de civiele procedure waarin vandaag uitspraak is gedaan, loopt er dus ook nog een strafrechtelijke zaak. Daarin is inmiddels een eerste zitting geweest.